پرسی ڕێبه‌ری داهاتووی کۆماری ئیسلامی ئێران

له‌ به‌رنامه‌ی "ڕوانگه‌" ئه‌مڕۆدا تاوتۆی دوو مژاری جیاواز ده‌که‌ین. له‌ به‌شی یه‌که‌می به‌رنامه‌که‌دا، ده‌په‌ڕژێینه‌ سه‌ر پرسی ڕێبه‌ری داهاتووی کۆماری ئیسلامی ئێران. عه‌لی خامنه‌یی ڕێبه‌ری ئێران ته‌مه‌نی زۆر له‌ سه‌ره‌ و وه‌ک هه‌واڵه‌کانیش ده‌ڵێن ناساخه‌ و هه‌ر بۆیه‌ پرسی دۆزینه‌وه‌ی ڕێبه‌ری داهاتووی ئه‌و وڵاته‌ له‌ ئارادایه‌.

تۆرە کۆمەڵایەتیەکان وەکو ئامرازێکی هەرە گرنگ و دەروازەیەک بۆ میدیایەکی ئازادی بێ سنوور

تۆرە کۆمەڵایەتیەکان ئامرازێکی هەرە گرنگە و دەروازەیەکە بۆ میدیایەکی ئازادی بێ سنوور کە تەنها سنوور و شێوەی بەکارهێنانی لەسەر تاک راوەستاوە ئاخۆ بە چ شێوەیەک بە کاری دێنی. تۆرە کۆمەڵایەتیەکان ئامرازێکە کە لە چرکە و خولەکدا لەم پەری جیهانەوە بەوپەری دەبەستێتەوە. ئاخۆ کورد و تاکی کورد تا چەند توانیویانە بە باشی لەو 

تۆرانەدا کەڵک وەربگرن؟

Hevpeyvinêk legel BasNûçe sebaret be komari Islami Iran+ Rojhelati Navîn

Tiliyên Îranê li şerê Rojhilata Navîn

Spaha pasdaranê Îranê li Sûriyê û İraqê hin grûpên şîe û mezhebî organîze kirine û navê Parêzerên Heremê li xwe kirine. Gelek zanyarî hene ku Îran ji bo aramancên xwe û şerê Sûriyê û İraqê efxaniyan jî dişîne wê derê ku ew li ser hesabê Îranê şer dikin.

کاک هێمن سه‌یدی ده‌فه‌رموێ: شه‌ل نیه و پای شکاوه

یه‌که‌م جاره که ده‌مه‌وێ روو له رێزدار کاک هێمن سه‌یدی بکه‌م و سه‌باره‌ت به نووسراوه‌که‌ی که له سه‌ر به‌شداری هه‌یئه‌تێکی حدکا له رێوره‌سمی سه‌ربه‌خۆیی عه‌ره‌بستانی سعوودی نووسیوێتی، چه‌ند تێبینی خۆم ئاراسته‌ی به‌رێزیان بکه‌م. هه‌رچه‌ند به‌ڕێزیان زۆر جار به زمانی '' ئولتیماتوم'' دواوه، من نه‌ک به‌و زمانه به‌ڵکوو ئاره‌زوو ده‌که‌م ئاخرین جاریشم بێ که وه‌ها نووسینێکی په‌رچه‌کرداری بڵاو ده‌که‌مه‌وه.

راسان داینامۆی شوڕشی نوێی خۆرهه‌ڵات

له‌ ماوه‌ی‌ چه‌ند‌مانگی‌ رابردوودا‌ کوردستانی‌ رۆژهه‌ڵات‌ که‌ش‌و هه‌وایه‌کی‌تری‌ به‌ خۆیه‌وه بینیوه‌ و حیزبی له‌مێژینه و رابه‌ری بزووتنه‌وه‌ی نەتەوەیی دێموکراتیکی کوردستانی خۆرهەڵات واته حیزبی دێموکرات، توانی به ئیراده‌ی هه‌ڵقوڵاو له رێبازی مێژوویی خۆی و باوه‌ڕی کادر و پێشمه‌رگه‌‌کان( ژن و پیاو) و ئه‌ندامان و هه‌وادارانی نێو خۆی وڵات لاپەڕەیەکیتر له کتێبی به‌رخۆدان و خه‌باتی خۆی هه‌ڵداته‌وه.

اطلاعیه خبری در باره دیدار هیات های نمایندگی اتحاد برای دموکراسی در ایران و حزب دموکرات کردستان ایران

نشست مشترکی بین هیات های نمایندگی اتحاد برای دموکراسی در ایران و حزب دموکرات کردستان ایران جهت دیدار و گفتگو ، در روز جمعه ۲۶ شهریور ، ۱۶ سپتامبر در پاریس برگزار شد. در این نشست اوضاع سیاسی در ایران و منطقه، و رویکرد جدید حزب دموکرات کردستان ایران مورد بحت و گفتگو قرار گرفت.

دیمانه‌یه‌کی کورد سه‌باره‌ت به لێدوانه‌کانی زه‌ید ڕه‌عد حوسین، کۆمیساریای باڵای ڕێکخراوی نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کان

زه‌ید ڕه‌عد حوسین، کۆمیساریای باڵای ڕێکخراوی نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کان بۆ مافه‌کانی مرۆڤ به‌ توندی هێرش ده‌کاته‌ سه‌ر ئه‌و سیاسه‌تمه‌دارانه‌ی که‌ به‌ "پۆپۆلیست" ناویان ده‌بات و ده‌ڵێت ئه‌وان خه‌ڵک فریو ده‌ده‌ن و ده‌مارگرژی و قه‌بووڵ نه‌کردنی جیاوازییه‌کان وه‌ک چه‌ک به‌کاردێنن.

دیمانە سەبارەت بە کۆبوونەوەکانی G20

دیمانه‌یه‌ک له‌گه‌ڵ ده‌نگی ئامریکا- کوردی سه‌باره‌ت به کۆبوونه‌وه‌ی جی ٢٠ که له وڵاتی چین به‌رێوه‌چوو

از لابیگری ایران تا ضعف احزاب سیاسی در موارد نقض حقوقی از سوی حاکمیت

ماف نیوز: فعالین حقوق بشری ایران و کردستان، گاهی اوقات به دلیل عدم دسترسی دچار اشتباهاتی میشوند، اما جمهوری اسلامی هم سعی کرده است با لابی گری میان این فعالین، راهشان را به بیراهه ببرد.

زبان مادری، هویت فردی و سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی

سخن از سیاست و زبان که می شود اگر از جمله اقلیتهایی باشید که به زبان مادری خود تحصیل نکرده باشید، اولین نکته ای که به ذهنتان متبادر خواهد شد سخن گفتن از حقی خواهد بود که از آن محروم شده اید. هرچند هم گفتمان هژمونیک زیر سوال بردن خود را تعجب آور ، غیرعاقلانه و بی معنی بداند باز هم نمی توان از مطرح نمودن آن صرفنظر نمود.

سمینارێک به بۆنەی ٢٥ی گەلاوێژ، ٧١ـەمین ساڵڤەگەڕی دامەزرانی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، لە شاری "گێنت"ی وڵاتی بلژیک

کوردستان میدیا: بە بۆنەی ٢٥ی گەلاوێژ، ٧١ـەمین ساڵڤەگەڕی دامەزرانی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، لە شاری "گێنت"ی وڵاتی بلژیک سێمینارێک لە سێ تەوەری تایبەتدا بەڕێوە چوو.

جیاکردنه‌وه‌ی تیکاب و سائین‌قه‌ڵا له میاندواو له بازنه‌ی هه‌ڵبژاردندا

وتووێژێکی کورت سه‌باره‌ت به جیاکردنه‌وه‌ی تیکاب و سائین‌قه‌ڵا له میاندواو له بازنه‌ی هه‌ڵبژاردندا له خولی داهاتوودا

حداقل و حداکثر (٢)

در بخش نخست این نوشتار به حداقل انگاشتن حداکثرها از سوی برخی از منتقدین سیاستهای حزب دمکرات کردستان ایران (حدکا) حزبی که در طول ٧١ سال گذشته رهبری جنبش ملی دمکراتیک کردستان در ایران را به عهده داشته‌است، پرداختم.

سمیناری "راسانی نوێ" لە بلژیک

سمیناری "راسانی نوێ" لە بلژیک بە بۆنەی ٢٥ی گەلاوێژ ٧١ـەمین ساڵڤەگەڕی دامەزرانی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران>
Semînara RASANA NÛ ya Rojhilat li Belgium, bi boneya 25ê Gelawêjê, 71mîn salveger avabûan PDKÎ...

چاودێرێکی سیاسی: لە ئێران شتێک بەناوی ئازادیی بیروڕا نییە

ئاهەنگەری گوتیشی "به باوه‌ڕی من له‌م پەیوه‌ندییه‌دا ئاڵوگۆڕه‌کانی ناوچه و وشیاریی نه‌ته‌وه‌یی خه‌ڵکی کوردستانی ڕۆژهه‌ڵات و ده‌ستپێکردنه‌وه‌ی قۆناغی نوێێ خه‌بات له رۆژهه‌ڵاتیش شوێندانه‌ره."

حداقل و حداکثر (یک)

چندی پیش دفتر سیاسی حزب دمکرات کردستان ایران(حدکا) بیانیه‌ای در رابطه با

فاز جدید مبارزاتی حزب متبوعش منتشر و در آن از عموم ایرانیان و احزاب و سازمانهای مخالف جمهوری اسلامی خواست که از مبارزات حزب مکرات کردستان ایران حمایت کنند. در آن بیانیه هم به وضوح آمده بود که هدف مبارزه حدکا، آزادی ایران است.

بعداز انتشار این بیانیه‌، احزاب، سازمانها و فعالین سیاسی ایرانی به فراخور اهداف و منافع سیاسی و زاویه دید خود به نقد بیانیه دفتر سیاسی حدکا پرداختند. در این نوشته به تمامی نقدها نمی‌پردازم فقط یک مورد که به باور من بحثی کلیدی و مورد توافق اکثریت قریب به اتفاق مخالفین جمهوری اسلامی که منتقد سیاستهای حزب دمکرات نیز می‌باشند، ایده ''امروز توافق بر اساس حداقلها''

فقط سوال...

چرا اعدام آن هم بصورت گروهی؟ اعدام مخالفین سیاسی و عقیدتی چه کمکی به رژیم اسلامی در تهران خواهد کرد؟ یا به تعبیری دیگر اعدام فعالین ملی و مذهبی چه منفعتی به رژیم خواهد رساند؟ اعدامهای اخیر تنفر قومی- مذهبی را بیشتر نخواهد کرد؟ چگونه می‌توان با وجود تنفر به همبستگی و با وجود بیگانی، فاصله و شکاف از اتحاد سخن راند؟ اقدامات تئوریک و عملی برای رسیدن به '' اتحاد '' چه بوده است؟ ایران و حیات این سرزمین و مردمانش از ٣٧ سال پیش و احیانا فقط تا ٣٧ سال دیگر خواهد بود؟ فرم سیاسی ایران همچون اکنون، از نوع '' جمهوری اسلامی'' باقی خواهد ماند؟ جنایات رژیم هیچ زیانی به روابط بین گروهی، زبانی، دینی و مذهبی، طبقاتی، اجتماعی مردمان ایران نخواهد رساند؟ اساسا جمهوری اسلامی توانایی ماندگاری با چنین کم و کیفی از حیث وجودی خود، خواهد داشت؟ اگر آری، پس مخالفت و مخالفین دچار چه سرنوشتی خواهند شد؟ اگر نه پس تکلیف مخالفین با خود

آنهم در رابطه با جمهوری اسلامی چه خواهد شد؟

در رابطه با تحولات ایرن/ تغییر رویکرد عملی‌ حزب دموکرات کردستان ایران- صدور بیانیه‌ای جدید و مخاطبانی دیگر

دکتر خالد توکلی : فعالان سیاسی و اجتماعی در ایران/ برخی‌، عملیات‌های مسلحانه حدکا را مکمل و برخی‌ به زیان فعالیت‌های مدنی می‌‌دانند

کاوه آهنگری : بیانه جدید می‌‌گوید: آزادی کرد‌ها در گرو آزادی همه مردم در ایران است

گزارش صدای آمریکا

7/29/2016

ماڵ ئاوا خالۆ حوسێن

ئێمه‌ی کورد له‌به‌ر ئه‌وه‌یکه کێشه‌ و خه‌مێکی گه‌وره‌مان هه‌یه هیچ‌کات رێگامان لێ ون نه‌بووه. ئه‌م کێشه‌یه هانده‌ر و رێنوێنی رێگامانه و ئه‌و رێیه‌ش ده‌گات به ئیستگه‌ی ئازادی و یه‌کسانی

ئه‌مجاریش ده‌رکه‌وت که حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران جیددیترین، به‌هێزترین و شوێندانه‌رترین دژبه‌ری کۆماری ئیسلامییه

ماڵپەڕی کوردستان میدیا لە پێوەندی لەگەڵ خەباتی نوێی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، لەگەڵ ژمارەیەک لە چالاکانی سیاسی و کەسایەتی ئاکادمیک وتووێژی پێک هێناوە کە دەقەی ئەم وتووێژانە لە ماڵپەڕی کوردستان میدیاوە بڵاو دەکرێتەوە.

ماڵپەڕی کوردستان میدیا لەم پێوەندییەدا لەگەل "کاوە ئاهەنگەری" چالاکی سیاسی وتووێژێکی لەم بارەیەوە پێک هێناوە.

دەقی وتووێژەکە:

بررسی ادامه تحولات کردستان ایران در گزارش صدای آمریکا!

اعتصاب در قالب تعطیلی‌ بازار، برخی‌ شهرهای کردستان و آذربایجان غربی را فرا گرفت!
کاوه آهنگری : شرط امنیت در منطقه، آزادی مردم است!

گفتگو در لینک زیر


http://ir.voanews.com/a/civil-activist-letter-kurds-sepah/3416801.html

سیروس ملکوتی -کاوه‌ آهنگری-سامان رسول پور -Pooyesh 201

به نام آزادی

جوابیه‌ایی کوتاه به بیانیه به ظاهر ٤٠٠ نفری) )

اخیرا بیانیه ای از سوی تعدادی روشنفکرنما و به ظاهر فعال سیاسی، فرهنگی و مدنی در راستای محکوم نمودن حضور پیشمرگه های حزب دموکرات کردستان ایران انتشار یافته است که ذکر نکاتی در این راستا ضروری می نماید.

امضا کنندگان بیاننامه با این استدلال که حدوث نا امنی در کوردستان، موجب عدم شکوفایی اقتصادی و فرهنگی منطقه شده و به تقویت دشمنان ایران و جریان های بی منطق نظیر داعش کمک خواهد نمود، پیگیری مسالمت آمیز مطالبات

قانونی و مشروع را تنها وسیله احقاق حقوق مردم کوردستان می دانند. ...

ئه‌وڕۆ

ئه‌وڕۆ
ئه‌وڕۆ تێر تێر چاو له چاوه‌کانی کاوه و سه‌رکه‌وت ده‌که‌ین و به‌لێنمان نوێ ده‌که‌ینه‌وه.
ئه‌وڕۆ ده‌ڕۆینه نێو قوڵایی نیگای دایکی ئه‌م دوو شه‌هیده و له‌گه‌ڵ بزه‌ی سه‌ر لێوی خۆشه‌ویسته‌کانیان ده‌یکه‌ینه ره‌شبه‌ڵه‌کی به‌رخۆدان.
ئه‌وڕۆ خوێنی شه‌هیدانی تازه‌مان ده‌که‌ینه کل و سوورمه‌ و سۆمای دوارۆژمانی پێ ده‌بینین. 
ئه‌وڕۆ به دڵێکی پڕ له هیوا به دایکانی کوردستان ده‌لێین، تکایه که‌مێک سه‌بر بگرن، ئازادی چاوڕوانمانه. 
ئه‌وڕۆ به دوژمنانمان ده‌لێین قوڕبه سه‌رتان مه‌گه‌ر نازانن ئه‌مڕۆکه هه‌موو کوردستان پێشمه‌رگه‌یه؟
ئه‌مڕۆ ئیتر ئێمه ناگرین و پێکه‌وه ده‌لێین خوێن رابه‌ره.
ئه‌مڕۆ ده‌لێین خوێن رابه‌ره....

گفتگویی کوتاه با شبکه خبر من و تو

گفتگویی کوتاه با شبکه خبر من و تو در رابطه با درگیریهای اخیر میان پیشمرگان حزب دمکرات کردستان ایران و نیروهای سپاه پاسداران جمهوری اسلامه

از دقیقه 18:43


https://www.manoto.news/news/p1qvej/news23078

کیهان لندن- درگیری پشمرگه‌های «حزب دمکرات کردستان ایران» با سپاه پاسداران

حزب دمکرات کردستان ایران و فاز جدید مبارزاتی

- اگر رهبران جمهوری اسلامی خود رامحق مي دانند که برای تحقق اهدافشان، نیروهای نظامی- امنیتی خود را به لبنان، فلسطین، سوریه، عراق، بحرین، افغانستان و تمام اقسا نقاط جهان بفرستند، لازم است که نیروی پیشمرگ و تشکیلات حزب دمکرات وکردهای مبازر در داخل ایران نیز به فکر تهران، اصفهان، مشهد و سراسر ایران باشند.
- فاز جدید مبارزات کردستان (ایران) نیازمند همراهی تمامی آزادیخواهان ایران مي‌باشد و ضرورت دارد كه مبارزه علیه نظام جمهوری اسلامی سراسری گردد. بايكپارچه شدن مبارزات ، رژيم اسلامى سریعتر زمين گيرخواهد شد.

شه‌ڕی نه‌رم

شه‌ڕی نه‌رمی رژیم دژی دێموکرات له‌مێژه ده‌ستی پێکردوه. چه‌واشه‌کاری و درۆ به‌شێکن له‌م شه‌ڕه. فازی کۆتایی شه‌ڕی نه‌رمی رژیم هه‌وڵ بۆ خاڵیکردنی حیزبی دێموکرات له هه‌موو نرخ، پێوه‌ر و پڕێنسیپه‌ مێژووییه‌کانی له رێگای جۆراوجۆر و به رووخساری ره‌نگاوره‌نگه‌وه‌یه. 
تێبینی: پۆستێره‌که‌م له ئێنترنێت وه‌رگرتوه و ئێستا بۆخۆیان رێک ئه‌م شێوازه به دژی کورد به کار دێنن.

UK & Referendum

- زۆرینه‌ی گه‌لانی بریتانیا (51.9%) ده‌نگیان به هاتنه‌ ده‌ر له یه‌کێتی ئوروپا دا.
- ئه‌م راپرسی‌یه ده‌توانێ سه‌ره‌تای گۆڕانێکی مه‌زن بێ بۆ بریتانیا و یه‌کێتی ئوروپا
- هه‌ردووک لا تووشی زه‌ره‌ر و زیانی ئابووری ده‌بن
- زۆینه‌ی گرووپه‌کانی نێو پاڕلمانی ئوروپا له‌ ئاکامی ده‌نگ دانه‌که ناڕازین و پێیان ناخۆشه.
- ئه‌گه‌ری ده‌ست پێکردنی هه‌ندێک کێشه‌ی نێوخۆیی له بریتانیا هه‌یه: به له‌به‌رچاوگرتنیی دیاگرامی ده‌نگدانه‌کان که باس له جیاوازی له چه‌ند و چۆنی ده‌نگدان له هه‌رێمه‌کانی بریتانیا ( سکاتله‌ند، ئینگلیس، وێڵز...) ده‌که‌ن، به تایبه‌ت له سکاتله‌ند.
- بریتانیا له ئوروپادا ده‌مێنێته‌وه، به‌ڵام پێوه‌ندی ئه‌م وڵاته له‌گه‌ڵ یه‌کێتی ئوروپا تووشی گۆڕان ده‌بێ.
- ئه‌گه‌ر پێکهێنانی یه‌کێتی ئوروپا به مانای که‌م ره‌نگ کردنه‌وه‌ی سنووره‌کان بێ، چوونه ده‌رێی بریتانیا له یه‌کێتی ئوروپا ده‌توانێ به مانای گرینگی و نرخی هه‌میشه‌یی سنوور بێ.

اگر ما نبودیم!

یکی از تاککتیهای سیاسی- روانی رژیم در قبال وجود و حضور نیروهای پیشمرگ در کردستان، توسل به وعده و ادعاهایی است که معطوف به سعادت، رفاه، آسایش، آزادی، برابری و زندگی بهتر است. بارها شنیده‌ایم و خوانده‌ایم که به دلیل وجود نیروهای پیشمرگ در کردستان که در حال مبارزه علیه رژیم هستند، دولت در جهت موارد فوق‌الذکر گامی اساسی برنداشته و به همین خاطر در یک کلام کردستان عقب نگه‌داشته شده است.

در این نوشتار کوتاه تنها به دو جنبه از این پروپاگاندای سیاسی- روانی می‌پردازم.

یکی اینکه: مفهوم مخالف این ادعا چنین خواهد بود که مردمان شیراز، اصفهان، تهران، تبریز، مشهد، کرمان و... دیگر نقاطی که فاقد احزاب و نیروی مخالف رژیم به سان کردستان بوده‌ و سالهای سال است که هیچ گونه درگیری نظامی (مثلا در مشهد) از   به سوی مخالفین رژیم انجام نگرفته، پس باید ساکنان مشهد احساس رضایت، آزادی، رفاه و امنیت کامل بکنند؟ با نگاهی به گزارش آقای اسحاق جهانگیری به آیت‌الله خامنه‌ای، گزارش علی ربیعی به مجلس و گزارش وزارتخانه‌ها، سازمانهای دولتی و سخنگویان خود رژیم، ایران و ایرانی در منجلابی بسر می‌برد که فقط اسم آن زندگی است. اگر شیرازیها و تهرانیها احساس امنیت و آرامش و رفاه و آزادی میکنند، چرا نخبگان آن بلاد، راه خارج از کشور را پیش می‌گیرند؟ چرا ایران در جهان رتبه اول در فرار مغزها، رکورد دوم اعدام (البته با در نظر گرفتن نسبت مقام اول است)، دارای بیشترین حد مصرف مواد مخدر در جهان و .... را دارد و غرق دهها معضل و بحران اجتماعی اقتصادی، روانی و ... گشته‌است؟ آیا وجود چنین بحرانهایی در دیگر مناطق ایران به غیر از کردستان نیز تقصیر حزب دمکرات کردستان ایران است؟

دوم اینکه: در صورت رسیدن به جواب منفی برای دو پرسش اخیر، آیا این پروپاگاندای سیاسی- روانی فقط و فقط به منظور تحریف اذهان عمومی و سلب مشروعیت تاریخی- اجتماعی( که قطعا توهمی بیش نیست) حزب دمکرات کردستان ایران  در میان آحاد مردم نیست؟ گیرم حزب دمکرات کردستان ایران بطور مطلق به سوی مبارزه سیاسی و مدنی روی آورد، چگونه میتوان به چنین رژیمی اعتماد کرد؟ آیا رژیم حاضر است جهت نشان دادن صداقت و جدیت خویش، پیش از زندانیان کرد زبان، دیگر زندانیان سیاسی، مدنی، عقیدتی، کارگری و روزنامه‌نگاران دربند غیر کرد در زندانهای اصفهان و تهران و کرج و ... را آزاد کند، تا کردها هم با ضریب اطمینان بیشتر وارد این فاز جدید آشتی سراسری شوند؟

خلاصه اینکه:

تئوری توطئه تاکتیکی آشنا از سوی رژیم که از همان اوان انقلاب تا به امروز تبلیغ میشود. هر آنچکه که معطوف به تباث و ماندگاری رژیم شود- از دید من- باطل است و امروز یا فردا این رژیم خواهد رفت و شما دوست عزیز غیر کرد، لطفا همراه شو عزیز، فقط همین.

همه با هم پیش به سوی آزادی

چاوپێکەوتنی چالاکانی سیاسیی کورد و ئێرانی لەگەڵ هاوسەرۆکی فراکسیۆنی سەوزەکان لە پارڵمانی ئورووپا

کوردستان میدیا: بە مەبەستی داواکاری بۆ ئازادکرانی کەبوودوەند و سەرجەم زیندانیانی سیاسی لە ئێراندا، چەند چالاکی سیاسیی کورد و ئێرانی، سەردانی پارڵمانی ئورووپایان کرد و لەگەڵ فیلیپ لامبێرتس « Philippe Lamberts »، هاوسەرۆکی فراکسیۆنی سەوزەکانی پارڵمانی ئورووپا کۆبوونەوە و لەو دیدارەدا ڕاپۆرتێکی تایبەتیان سەبارەت بە پێشێلکارییەکانی مافی مرۆڤ دوای هاتنە سەرکاری حەسەن ڕووحانی پێشکەش کرد.
ڕۆژی سێ‌شەممە ڕێکەوتی ٢٥ی جۆزەردانی ١٣٩٥ی هەتاوی، چەند چالاکی سیاسیی کورد و ئێرانی، پێکهاتوو لە کاوە ئاهەنگەری، ئەمجەد حوسێن‌پەناهی، کەژاڵ ئیلخانیزادە، ئەحمەد ڕەفعەت و ئەنوەر میرسەتاری سەردانی پارڵمانی ئورووپایان کرد و لەگەڵ فیلیپ لامبێرتس « Philippe Lamberts »، هاوسەرۆکی فراکسیۆنی سەوزەکانی پارڵمانی ئورووپا کوبوونەوە. 

چالاکانی سیاسیی کورد و ئێرانی، سەرەتا ڕاپۆرتێکیان سەبارەت بە بارودۆخی مافی مرۆڤ دوای هاتنە سەرکاری حەسەن ڕووحانی و بەتایبەتی باسی دۆخی محەممەد سدیق کەبوودوەند و زیندانیانی سیاسی دیکە کە مانیان لە خواردن گرتووە لە ئێراندا، پێشکەش بە « Philippe Lamberts » کرد. لەم دیدارەدا چالاکانی سیاسی داوایان لە جێگری سەرۆکی فراکسیۆنی سەوزەکان لە پاڕڵمانی ئورووپا کرد لە ڕێگای فراکسیۆنەکەیان و کۆمیتەی مافی مرۆڤ لە پارڵمانی ئورووپا زەخت و گوشار بخەنە سەر ڕێژیمی ئێران بۆ ئازاد کرانی کەبوودوەند و زیندانیانی سیاسی کە بە ناحەق گیراون.

بەڕێز « Philippe Lamberts » بەڵێنی بە چالاکانی سیاسیی کورد و ئێرانی دا کە هەرچی زووتر هەموو هەوڵی خۆیان دەخەنە گەڕ و لەگەڵ سەرۆکی پاڕڵمان و کۆمیتەی ماڤی مرۆڤی پارڵمان کۆدەبێتەوە و لە سەر بارودۆخی کەبوودوەند و زیندانیانی سیاسیی دیکەی مانگرتوو، تەواوی هەوڵی خۆیان دەخەنە گەڕ. 

لە درێژەی چالاکیی ئەو کۆمەڵە چالاکە سیاسییەدا، شاندەکە لە سمینارێکی تایبەت لە پاڕڵمانی ئورووپا بەشداریی کرد کە ناوەرۆکەکەی بۆ "ئێرانی دوای دانووستاندنی ناوکی" تەرخان کرابوو. لە سمینارەکەدا کۆمەڵێک باسی تایبەت بەو کێشانە خرانە بەر باس و گفتوگۆیەکی کراوە سەبارەت بە دۆخی دوای دانووستاندنی ناوکی لەگەڵ ئێران هاتوونەتە ئاراوە. ئەم چالاکە سیاسییانە لەم بوارەدا ڕا و بۆچوونی خۆیان و بارودۆخی ناڵەباری پێشێڵکارییەکانی مافی مرۆڤ لە لایەن ڕێژیمی ئێرانیان خستە ڕوو.

http://www.kurdistanmedia.com/sorani/dreje/24009

درگیری سنگین بین سپاه و حزب دموکرات کردستان ایران

شب گذشته ساکنان اشنویه و اطراف این شهر درآذربایجان غربی شاهد یکی از شدید ترین درگیری ها بین پیشمرگه های حزب دموکرات کردستان ایران و سپاه پاسداران ایران بودند. درگیری که در بیست سال گذشته بی سابقه بوده است. گزارش شپول عباسی

http://ir.voanews.com/a/oshnaviyeh-attack/3379275.html

وتووێژ له‌گه‌ڵ ماڵپه‌ڕی رۆژی کورد

پاش ئەوەی کۆنگرەی 16 حیزبی دیموکراتی کوردستان (حدک) کۆتایی پێهات، بەشێکی بەرچاو لە ئەندامی ئەو حیزبە لەنێوخۆ و دەرەوەی کوردستان سەبارەت بە ئاکامەکانی کۆنگرە ناڕەزاییان دەربڕی، ئەوان چاوەڕوانی گۆڕانکاری بوون لە ئاستی سەرکردایەتی حدک، بەڵام هەر وەک بینیمان ئەندامانی رێبەریی هەڵبژێردراوی کۆنگرەی 15 لە شوێنی خۆیان مانەوە و بە لابردنی بەندی دوو دەورە سکرتێری، بۆ جاری سێهەم کاک خالید عەزیزی وەک سکرتێری گشتیی حدک هەڵبژێردرایەوە. بەرچاوترینی ئەو نارەزایی دەربڕینانە وازهێنانی کاوە ئاهەنگەری  ئەندامی رێبەریی حدک بوو، ناوبراو دوای گەڕانەوەی بۆ ئوروپا لە ئەکاونتی تایبەتی خۆی وازهێنانی خۆی لە حیزبی دیموکراتی کوردستان ڕاگەیاند. ماوەیەک لەمەو بەریش لە ڕاگەیەندراوێکدا هۆکارەکانی دەست لە کارکێشانەوەی خۆی لە حدک و پەیوەستبوونی بە ریزەکانی حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران (حدکا) بۆ ڕای گشتی خستە بەرباس.

کاوە ئاهەنگەری له کۆنگره‌ی پازدەی حدک وه‌ک ئەندامی کومیته ناوه‌ندی هه‌ڵبژێردرا و به‌رپرسی پێوه‌ندییه‌ ئێرانییه‌کان و نوێنه‌ری حدک  بۆ کاروباری یه‌کێتی ئوروپا له بروکسێلی لە چوار ساڵی ڕابردوودا لە ئەستۆ بووە و لە نۆ ساڵی ڕابردووشدا ئەندامی رێبەری حدک بووە.

ئەمەی خوارەوە دیمانەیەکە کە رۆژی کورد لەگەڵ کاوە ئاهەنگەری ئەندامی پێشووی ڕیبەریی حدک و ئەندامی ئێستای حدکا پێکیهێناوە بۆ قسەکردنی لەسەر پرسی یەکگرتنەوەی دیموکراتەکان و داهاتووی ئەو دوو لایەنە سیاسییە و چۆنیەتی هەڵسوکەوت دەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران لە ئێستا و داهاتوودا.

رۆژی کورد: کاک کاوە، لە ماوەی 9 ساڵی ڕابردوودا ئەندامی رێبەریی حدک بووی و ماوەیەکە بە ڕەسمی هاتوویەتە ناو حدکا، لەو ڕاگەیەندنەی بڵاوت کردۆتەوە کۆمەڵێک ڕەخنەت ئاراستەی رێبەریی حدک کردووە کە لە ئاست داوای ڕەوای گەلەکەی سەرکەوتوو نەبوووە و پێت وایە پرەنسیپ لای حدکایە، بەو ڕەخنانەی لە حدک گرتووتە، پێت  وایە پرسی یەکگرتنەوەی دیموکراتەکان بەرەو کوێ دەڕوا و وەک خۆت لەو پەیوەندییەکدا چت لەدەست دێ ؟

کاوە ئاهەنگەری: پێشه‌کی پێویسته شتێک ئیسلاح بکه‌م، ئه‌ویش ئه‌وه که من باسی حدک و رێبه‌ری حدکم نه‌کردووه و خۆم به‌رانبه‌ر به‌ حدک و کادر و پێشمه‌رگه‌ی نێو ریزه‌کانی حدک نابینم. حدک رابردووی سیاسی خۆمه و به شانازییه‌وه باسی ده‌که‌م، وه‌ک چۆن راگه‌یاندنه‌که‌م به رێز و حورمه‌ت نواندن به تێکۆشه‌ری دێرین و کادر و پیشمه‌رگه‌ی حدک ده‌ست پێکرد، دیسان و لێره‌شه‌وه حورمه‌ و رێزم هه‌یه بۆیان وهیوای سه‌رکه‌وتنیان بۆ به ئاوات ده‌خوازم. به‌ڵام بۆ وڵام به پرسیاری به‌رێزتان، من به راشکاوی ره‌خنه‌م له کاک خالید عه‌زیزی گرتووه و تا ئه‌م چرکه ساته له هیچ ره‌خنه و بۆچوونێکم به‌رانبه‌ر به به‌ڕێزیان په‌شیمان نیم. سه‌‌باره‌ت به یه‌کگرتنه‌وه‌ی دێموکراته‌کان بۆچوونی من شاراوه نه‌بووه و هه‌میشه به راشکاوی له نیو کۆڕی هاوڕییاندا باسی چه‌ند و چۆنی یه‌کگرتنه‌وه و ئه‌گه‌ر و ئه‌مماکانم کردووه. به داخه‌وه ئه‌م ره‌وته‌ی له نێو حدکدا هاتوه‌ته گۆڕێ، به زیانی پرۆسه‌ی یه‌کگرتنه‌وه ده‌زانم.

رۆژی کورد: بەڵام ئەگەر هاتوو دیموکراتەکان نەیانتوانی یەکبگرنەوە و هەر بەمشێوەی ئێستا مانەوە، تۆ داهاتووی دوو دیموکرات لە ئێستا و داهاتووی رۆژهەڵاتی کوردستان چۆن دەبینی؟ پێشتر لە دیمانەیەکدا کە دوو ساڵ لەمەوبەر دەگەڵ جەنابت کراوە دەلێی حدکاوحدک دووحیزبی سەربەخۆی لێک جیاوازن و ئێستا کوردستان خاوه‌نی دووحیزبی دیموکراتە” ئێستاش هەر وا بیر دەکەیەوە؟

کاوە ئاهەنگەری: بەڵێ ئێستاش پێموایه ئێمه دوو حیزبی لێک جیاوازین به‌ڵام ده‌بێ یه‌ک بگرینه‌وه و رۆژهه‌ڵاتی کوردستان زه‌رفیه‌تی پێشوازیکردن له دوو دێموکراتی نییه. بۆیه ده‌بێ هه‌وڵ بده‌ین به شێوه‌یه‌کی ئوسوولی و ئایه‌نده‌نگه‌رانه یه‌ک بگرینه‌وه.

رۆژی کورد: باس لەوە دەکرێ کاتێ تۆ ئەندامی رێبەریی حدک بووی یەکێک لەو کەسانە بووی کە موخالیفی یەکگرتنەوە بووی؟ ئایا ئەمە ڕاستە؟

کاوە ئاهەنگەری: به‌داخه‌وه به دوای په‌یوه‌ست بوونم به حدکا، ئه‌م ده‌نگۆ ناراسته‌یان بڵاو کرده‌وه به‌ڵام هه‌ر وه‌کی ئه‌وکات و له نێو رێبه‌ری و هاورێیانمدا به راشکاوی وتوومه ئێستاش عه‌رزی خوێنه‌ران ده‌که‌م که من هه‌میشه موخالیفی یه‌کگرتنه‌وه له سه‌ر ئه‌ساسی دابه‌شکردنی که‌یکی ده‌سته‌ڵات بووم، واته کێ ببێته سکرتێر و کێ ببێته جێگر سکرتێر. من وتوومه و ده‌یلێمه‌وه که ده‌بێ پێکهێنانه‌وه‌ی حیزبێکی دێموکراتی یه‌کگرتوو و خاوه‌ن وه‌حده‌ت له گوتاری سیاسی و ته‌شکیلاتیدا، به بێ له‌به‌رچاوگرتنی پۆست و مه‌قام بۆ فلانه و فیساره‌که‌س، ببێته بنه‌ما بۆ ئێمه له چۆنێتی ته‌عاموول له‌گه‌ڵ پرسی یه‌کگرتنه‌وه‌دا. به راشکاوی وتوومه که ” ئێمه له حدکا جودا بووینه‌ته‌وه، ئێمه بووین سه‌نه‌دی هێڵه گشتییه‌کانی رێبازی ئێمه‌‌مان بڵاوکرده‌وه. ئێمه بووین واده و به‌ڵێنی چاکسازی و نوێ بوونه‌وه و نوێژه‌نکردنه‌وه‌ی خه‌باتمان به خه‌ڵک دا. که‌وابوو ئه‌وه ئێمه‌ین ده‌بێ ئیده‌عای مۆدێلی به‌رێوه‌به‌ری و حیزبایه‌تیه‌کی‌تر به خه‌ڵکه‌که‌مان بسه‌لمێنین، جا ئه‌وجار باسی یه‌کگرتنه‌وه بکه‌ین”. ئه‌مانه ده‌قی قسه‌کانی من بوون و ده‌مێنن. له کۆتاییدا دیسان به راشکاوی ده‌ڵێم که هه‌زار جار له‌گه‌ڵ یه‌کگرتنه‌وه‌یه‌کی ئوسوولیم به‌ڵام قه‌ت ناتوانم بچمه ژێر سێبه‌ری به ناو یه‌کگرتنه‌‌وه‌یه‌ک که له راستیدا سازش له سه‌ر کورسی بۆ چه‌ند که‌سێک زیاتر نیه. داهاتووی دێموکرات بۆ من گرنگ و بنه‌مایه.

رۆژی کورد: دوای بڵاوکردنەوەی راگەیاندراوەکەی خۆت کە وازت لە حدک هێناوە و پەیوەست بووی بە ریزەکانی حدکا، بەشتکی زۆر لە ئەندامانی حدک دژکردەوەیان بەرانبەر تۆ نیشاندا و دەلێن تۆ بێرێزیت بە خەبات و تێکۆشانی حدک کردووە؟ وەڵامی جەنابت چییە؟

کاوە ئاهەنگەری: به هیچ شێوه‌یه‌ک له‌و باوه‌ڕه‌دا نیم که بێرێزیم کردبێ و وه‌کی باسم کرد، حدک مێژووی سیاسی منه و به رێز و حورمه‌ته‌وه ده‌ڕوانمه رابردووی خۆم، به‌ڵام ناکۆکی سیاسیم له‌گه‌ڵ که‌سێک یان که‌سانێک نابێته بێرێزی پێکردن. بۆ هه‌موو که‌سێکیش روونه که کێ بێرێزی کرد.

رۆژی کورد: لە ئێستادا رێبەرایەتی حدک پێداگرە لەسەر دیالۆگ دەگەڵ کۆماری ئیسلامی، لێرەو لەوێ جەندین لێدوانی جیاجیامان گوێ لێ بووە، وەک ئەندامێکی پێشووی رێبەری ئەو حیزبە و ئەندامی ئێستای حدکا پێت وایە پرسی کورد لە ئێران بە دیالۆگ دەگەڵ کۆماری ئیسلامی چارەسەر دەبێ؟

کاوەئاهەنگەری: رژیمی کۆماری ئیسلامی ئێران وه‌ک هه‌موو رژیمێکی سیاسی ئه‌م جیهان- بگره له من باشتر- به‌رژه‌وه‌ندی خۆی ده‌ناسێ و ده‌زانێ چیه و له کوێ و له چی دایه، که‌وابوو ئه‌گه‌ر پێویستی به حه‌لی پرسی کورد له رێگای موزاکره‌وه بایه، له‌مێژ بوو که ئه‌م کاره‌ی ده‌کرد. هه‌ر وه‌ها وه‌کی له لێدوانه‌کانیش ده‌رده‌که‌وێ له وتووێژه‌کانی حدک له‌گه‌ڵ نوێنه‌رانی کۆماری ئیسلامی، لایه‌نی رژیم نه ئه‌و کات و نه تا ئێستا که زیاتر له دوو ساڵ و نیوی به سه‌ردا هاتووه، هیچی پێ نه‌بووه سه‌باره‌ت به حه‌لی پرسی کورد و به باوه‌ڕی من کۆماری ئیسلامیش هیچ کات ناتوانێ وه‌ها پرۆژه‌یه‌ک عه‌مه‌لی بکات، چوونکه پرسی کورد په‌یوه‌ندی زاتی به ئازادی، دێموکراسی، به‌رابه‌ری و یه‌کسانی‌یه‌وه هه‌یه و ئیجڕای ئه‌م ئه‌سڵه‌ بنه‌ڕه‌تییانه‌ش، به مانای نه‌مانی کۆماری ئیسلامی‌یه. هه‌ر بۆیه هیچ کات کۆماری ئیسلامی نوسخه‌ی نه‌مانی خۆی ئیمزا ناکات.

رۆژی کورد: بۆچی پێت وایە سیاسەتی حدکا بەرانبەر بە کۆماری ئیسلامی باشتر بووە کە ئەو لایەنەت بۆ درێژەپێدانی خەباتی سیاسی خۆت هەڵبژاردووە؟

کاوە ئاهەنگەری: نامه‌وێ بچمه نێو ورده‌کارییه‌کان و رابردوو، به‌ڵام ئه‌وه‌ی ئێستا ئاشکرایه، به بێ توافقی رێبه‌ریی حدک، که‌سی یه‌که‌می ئه‌و حیزبه سیاسه‌ت وبۆچوونێکی دیکه و جیا له په‌سنکراوه‌کان بانگه‌شه‌ ده‌کات، به‌ڵام حدکا هێشتا وازی له رووخانی رژیمی کۆماری ئیسلامی نه‌هێناوه و بۆ منیش پابه‌ند بوون به خه‌باتی نه‌ته‌وایه‌تی به دژی کۆماری ئیسلامی له حیزبێکی دێموکرات و سێکۆلاردا گرنگه.

http://www.rojikurd.net/dimane-rojikurd-kawe-ahangari/

کاوە ئاهەنگەری - ئەندامی دەست لەکار کێشاوەی كۆمیتەی ناوەندیی حزبی دێموکر...

راگەیاندن سەبارەت به دەست پێکردنی تێکۆشانم له حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێراندا

هاونیشتمانانی خۆشەویست

تێکۆشەران و لایەنگرانی دێموکرات

وەک ئاگادارن ماوەیەک لەوه پێش و به دوای کۆنگرەی ١٦ی حدکدا، له رێگای راگەیاندنێکی کورتەوه دەست له کار کێشانەوەی خۆم لە ئەندامەتیی کۆمیتەی ناوەندیی و ئەندامێتی حدک راگەیاند. ئەمرۆکه به پێویستی دەزانم له سەر هەندێک باس و هۆکارەکانی ئەم بڕیارەم بدوێم. بەر له هەموو شتێک و له رێگای ئەم چه‌ند دێڕەوه له ئاست تێکۆشەرانی دێرین و کادر و پێشمەرگەی نێو ریزەکانی حدک وەک هەمیشه رێز و حورمەتی خۆم ده‌نوێنم و به لێکدانەوه و تێڕامان له کۆمەڵێک کێشه و گرفتی جیددی که بەرۆکی حدکیان گرتووه، دەڕوانمه داهاتوو و نیگەرانیی خۆم دەکەمه هەوێنی ئەم نووسراوەیه و به پێویستی دەزانم روو له هاونیشتمانانی خۆشەویستم بکەم.

هۆکاری دەست له کار کێشانەوەم له حدک

ساڵی ٢٠٠٦ به دوای جیابوونه‌وه‌ له حدکا و بڵاوبوونه‌وه‌ی سه‌نه‌دی  "هێڵه گشتییەکانی رێبازی ئێمه'' که کۆمه‌لێک واده و به‌لێنی سیاسی- موبارزاتی و پڕێنسیپی نێوحیزبی له خۆ گرتبوو،  منیش لای حدک‌م هەڵبژارد. ئەم بەڵێنی و وادانه له کۆنگرەی چاردە و له توێی بەرنامه و ئەساسنامه و بڕیارەکاندا، له لایەن نوێنەرانی کۆنگرەوه پەسند کران و وەک ئەمانەت و ئەرک به رێبەریی هەڵبژێردراو سپێردران.هەموو ئەوانەی ئەو کات لە حدکدا بوون دەزانن کە چ ئیرادە، بڕوا، هیوا و هێزێک لە کۆنگرەی چاردەوە تەحویلی رێبەریی هەڵبژێردراوی کۆنگرە درا، بەڵام مەخابن هەر لە دوای کۆنگرەوە، رۆژ بە ڕۆژ ئەم هیز و توانایە تووشی پەڕتەوازەیی و ئاستەنگ و نائومێدی دەکرا. هەر زۆر زوو پێشێلکاریی سیاسی – پرێنسیپی ده‌ستی پێکرد (له لابردن درووشمی رووخانی رژیمی کۆماری ئیسلامی له داوێنی رۆژنامه‌ی کوردستان ئۆرگانی حدک به بێ پرس و ڕای کومیته ناوه‌ندی را بگره تا شێوه‌ی به‌رێوه‌ بردنی کۆنگره‌ی شازده) و دەتوانم بڵێم لە شەش مانگ دوای کۆنگرەی چاردەوە کەوتمە رەخنەگرتن و دەربڕینی ناڕەزایەتی. بە داخەوە وردە وردە وای لێهات کە لادان و پیشێلکردنی بەرنامە و ئەساسنامە، بازدان بەسەر کۆمیتەی ناوەندیدا و تەكڕەوی و گوێ نەدان بە دەنگی ناڕەزایەتی و رەخنە لە ناو ڕێبەریدا، بە جۆرێک رێک بخرێ و هێندێک کەس لە دەوری یەک کۆ بکاتەوە.

ئیستا ئەم لادان (ـە سیاسی – پرێنسیپی) و پێشێلکارییە ئاشکرایە لای کەس شاراوە نییە و لە کۆنگرەی 16ی حدکدا بە ترۆپکی خۆی گەیشت. منیش بە پێی تێگەیشتنم لە کاری تەشکیلاتی و حیزبی، هەمیشە کەسی یەکەمم بە بەرپرسیاری ئەم دۆخە زانیوە و هەر بۆیەش لە کۆنگرەی 16 دا، زیاتر لە هەموو کەسێک کەوتمە بەر هێرش و بێڕێزی پێکردن. ئەوەی لە لای من زۆر گرنگ بوو، لادانێکی سیاسی لە رێباز و مێتۆدی کاری حیزبی دێموکرات کە بە هاتنەسەرکاری کاک خالید عەزیزی لە نێو حدکدا جێگیر کراوە و منیش لە ماوەی 9 ساڵی رابردوودا نەمتوانیوە سازشی لەگەڵ بکەم. هەر بۆیە لە دوای کۆنگرەی 16، ئەگەرچی ئەندامی کۆمیتەی ناوەندییش بووم، لە توێی نووسراوەیەکی کورتدا، واز هێنانی خۆم لە حدک راگەیاند.پێویستە لێرەدا بڵێم ئەم مەترسییە کە بەرۆکی حدکی گرتووە، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی زیانێکی زۆری بە حیزبی دێموکراتی کوردستان گه‌یاندووه، دەتوانم بڵێم زیاتر لە هەر هۆکارێکی دیکە‌ دەتوانێ لە سەر دوور خستنەوە و بگرە دژ بە یەکتر کردنی دوو دێموکرات شوێن دانەر بێ.

تێکۆشەران و دڵسۆزانی دێموکرات

باسی هەرە ئەساسیی لای من، داهاتووی دێموکراتە کە بێ گومان لە سەر داهاتووی سیاسی و پرسی کورد لە ئێران شوێندانەرە. هەر بۆیە دەبێ بە گرنگی و بایەخی زۆرەوە، بڕوانینە دۆخ و داهاتووی ئەم حیزبە. کە چاو لە مێژووی سیاسیی رۆژهەڵاتی کوردستان دەکەین، دەبینین حیزبی دێموکرات یەکەم حیزبە و زیاترین نرخیشی بۆ گەلەکەی داوە. هەر بۆیە حەقی خۆیەتی خاوه‌ندارێتی پرسی کورد له ئێراندا بکات و ئەم حەقەش ئەرکێکی قورسی خستووەتە سەر شانی؛ هەر لەم سۆنگەیەشەوە ئەندامانی حیزبی دێموکرات نابێ لە ئاست ئەم بەرپرسایەتی و ئەرکە کەمتەرخەم بن. ئێستا کە ناوچە، ئێران، رۆژهەڵاتی کوردستان و حیزبی دێموکرات، کەوتوونەتە دۆخێکی تایبەت و هەستیارەوە، دوژمن و ناحەزی سەرەکیی کورد و دێموکرات، واتە کۆماری ئیسلامی، کەوتووەتە بەڕێوەبردنی پیلانێکی چڕوپڕ، لە دژی چارەنووسی حیزبەکەی شەهیدان، پێشەوا قازی محەمەد، دوکتور قاسملوو و دوکتور شەرەفکەندی. ئەم مەترسییە کە لە کەمینی حیزبی دێموکراتدایە، هەموو دڵسۆزانی حیزبی دێموکرات ئەرکدار دەکات کە وێڕای بە هێند گرتنی، بیر لە ڕاسانێکی سەردەمیانە بکەنەوە.

بیرمەندان، رووناکبیران و لاوانی کورد

ڕابردووی سیاسیمان لەگەڵ ئەوەی کە پڕە لە لاپەڕەی زێڕین و قارەمانێتی و کەسایەتیی جێی شانازی، بەلام بێ کەم و کوڕی و هەڵەش نەبووە. نەوە سیاسییەکانی رابردوومان چ باش و چ بێ هەڵە کاریان کردبێ و چ بە هەڵە و کەمکارییەوە، پرسی کورد بە حەل نەکراوی ماوەتەوە و ئەم پرسە ئەمڕۆکە بەرۆکی ئێمە و نەوەکانی دوای ئێمەی گرتووە. من بە تێگەیشتنی خۆم پرسی کورد لە هاوکێشەکانی نێودەوڵەتی، ناوچەیی، ئێران و کوردستاندا دەخوێنمەوە.دیتنەوەی رێگا چارە بۆ پرسی کورد، یان بردنەپێشی کەیسی کورد لە رووی سیاسییەوە لە رۆژهەڵاتی کوردستان، ئەرک و کارێکی قورس و دژوارە و بێگومان کاری یەک کەس یان بە زۆری یەک شار و ناوچە نییە بەڵکوو وەک لە نێوەکەیڕا دیارە، کارێکی نیشتمانی و کوردستانییە. واتە هەموو کوردێک لە هەر شوێنێک و بە هەر شێوەیەک کە بۆی دەکرێ، پێویستە بۆ سەرخستن و چارەسەر کردنی پرسی کورد حەولی خۆی بدات.

بۆ من لەمڕۆکەی ڕۆژهەڵاتی کوردستاندا و لە رۆژژمێری سیاسیمدا، کرماشان، ئیلام و لوڕستان، گرنگیی تایبەت بە خۆی هەیە و بە داخەوە کەم کارییەکی حاشا هەڵنەگر لە مێژووی حیزبی دێموکراتدا بە نیسبەت ئەم بەشەی نیشتمان دەبینرێ. پێم وایە ئەم بەشە لە نیشتمان لە رووی سیاسییەوە، دەتوانێ فاکتەری یەکلاکەرەوە بە نیسبەت داهاتووی سیاسیی کوردستان (لە ئێران) بە باشترین و خراپترین حاڵەت بێ.

باسی ژنان لە حیزبی دێموکراتدا، بەڕۆژ بوونی گوتاری سیاسی، شەڕی فکری و خەباتی چەند رەهەندی وەک زەروورەتێک لەم سەردەمەدا و ... دەیان پێویستی و زەروورەتی تر، پێمان دەڵێن کە گرنگی دان بە رووناکبیران، بیرمەندان، ئاکادیمیسیەنەکان، ژنان و لاوان، ئەرکێکی حەیاتییە و پێویستە پرسی سەرەکی لە کار و تێکۆشانی رۆژانەماندا بێ. وەک خۆم باوەڕم بە پێداچوونەوە و نوێژەن کردنەوە و چاکسازیی چەند رەهەندی لە پەکەیجی خەباتماندا هەیە. هەر بەم نەفەس و تێڕامان و هیوایە، دەڕوانمە داهاتووی حیزبی دێموکرات و بۆ سەرخستنی شۆرشی کورد له ئێران بە پێی توانای خۆم، هه‌وڵ ده‌ده‌م.

به دوای لێکدانه‌وه و خوێندنه‌وه‌ی خۆم، پێویسته بلێم که؛ به خۆشیه‌وه هێشتا پڕێنسیپ و ئوسوول له لای حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران بایه‌خی خۆی هه‌یه و بۆ خزمه‌ت به رێبازی رێبه‌رانی شه‌هیدمان ده‌چمه نێو ریزه‌کانی حدکا. 

سڵاو بۆ شەهیدان و زیندانیانی سیاسی و بنەماڵەی سەربەرزیان

رێز و خۆشەویستیم بۆ هەموو تێکۆشەرانی دێمۆکرات و نیشتمانپەروەرانی نێوخۆی وڵات

سڵاو له ئازادی

کاوه ئاهەنگەری

كاوه‌ ئاهه‌نگه‌رى، 27 ساڵ به‌سه‌ر مردنى دامه‌زرێنه‌رى كۆمارى ئيسلامى ئێر...

بۆ که‌بوودوه‌ند

ئازادی شه‌رت و هه‌وێنی سه‌ره‌کییه بۆ ژیانێکی ئینسانی. ئازادی داڕژتنی نه‌خشه‌ی چۆن پێکه‌وه ژیانه. زێده‌ڕۆیی داگیرکه‌ران ئه‌ویش بۆ ماوه‌یه‌کی زۆر، باس له چۆنێتی روانین و تێگه‌یشتنمان له چۆن ژیان و چۆن مرۆڤ بوونمان ده‌کات. ئه‌گه‌رچی زۆربه‌مان بێ خه‌مین، به‌ڵام که‌بوودوه‌ند باوه‌ری به ئازادیه، چوونکه له مێژه تێگه‌یشتووه که به بێ ئازادی نه سته‌مکار و نه ئه‌وه‌ی ژێرچه‌پۆکه‌یه‌ ناتوانن وه‌ک مرۆڤ بژین. بۆیه که‌بوودوه‌ند بڕیاری داوه هه‌تا ئازادی....

بۆچی؟

مرۆڤ بوونه‌وه‌رێکی به توانایه و تا ئێستا توانای حه‌ل کردنی زۆر پرسی له مێژووی خۆیدا هه‌بوه. زۆربه‌ی هه‌ره زۆی ئه‌و پرسانه‌ی به‌ره‌و چاره‌سه‌ری رۆیشتوون، به قه‌ولی میشێل فۆکۆ (Paul Michel Foucault) ده‌گه‌رێته‌وه '' به مه‌وزووع '' کردنی‌یان. له بچووکترین شت را بگره تا گه‌وره‌ترین پرسی زه‌ینی، مادام نه‌تکرد به '' بابه‌ت'' نه پێشڤه‌چوونێک له ئارادا ده‌بێ نه حه‌ڵ و چاره‌یه‌ک، بۆیه هه‌وڵه‌کانیش زیاتر مانه‌وه و گه‌ڕانه‌وه بۆ دواوه‌ن تا چوونه پێش. کێشه‌ی سه‌ره‌کی له چۆنێتی ته‌عامولی ئێمه‌ به کێشه‌کان، ده‌گه‌رێته‌وه سه‌ر عه‌لاقه و عاده‌تمان به '' نه‌تیجه'' و کۆتایی باسه‌کان نه‌ک، چۆنێتی و هۆکاری (چرایی) سه‌رهه‌ڵدانی کێشه‌‌کان. کاتێکیش نه‌مانتوانی هۆکار و سه‌به‌بی کێشه‌کان ده‌رهێنین، په‌نا ده‌به‌ینه حه‌دیسی هه‌میشه‌یی '' قه‌ناعه‌ت'' و به‌رچه‌سب و ئه‌و شه‌وه به ئاسووده‌یی ده‌گه‌یه‌نینه سبه‌ی...

ئه‌وجار چارمان چ ده‌بێ؟

له ناوه‌ندی شار بووم، قه‌ڕه‌باڵغ بوو، ده‌تگووت فێستیڤاڵه. ده‌نگی موزیک ده‌هات. گۆڕانیه‌ک که ده‌قه‌که‌ی تێکه‌لێک بوو له سپانیایی و ئینگلیسی به ده‌نگی به‌رز بڵاو ده‌بۆوه. کۆمه‌لێک خه‌ڵک له سه‌ر به‌رده‌فه‌ڕشی نیو مه‌یدانه‌که‌ یان دانیشتبوون یان به پێوه له جووڵه دابوون. ده‌تگوت سه‌ما ده‌که‌ن. هه‌ر چه‌ند هه‌موویان سه‌مایان نه‌ده‌کرد به‌ڵام زۆربه‌یان ئاوازه‌که‌یان به ده‌نگی بڵیند و وێكرا ده‌گوته‌وه، ئێره نه سپانیایه نه بریتانیا یان ئامریکای باکوور، ئێره بلژیکه و خاوه‌ن سێ زمانی جیاوازه‌، به‌ڵام وا ده‌رده‌که‌وت که سپانیش و ئینگلیسی زمانه‌کان توانی‌بوویان هوونه‌ر و مۆسیقای خۆیان به ئوروپایی بکه‌ن. 

کاتێک گۆرانییه‌که‌ ته‌واو بوو، بیرم له مێژووی مرۆڤ به گشتی و دۆخی کورد به تایبه‌تی کرده‌وه. به خۆمم وت که مێژوو گۆڕه‌پانی سه‌پاندن و سه‌لماندنه. گه‌لان یان خۆیان سه‌پاند یان خۆیان سه‌لماند! ئێمه چیمان کرد؟! ژیان به جێ هێشتنی شوێن و ئاسه‌واره، له هه‌موو بوارێکدا؛ سیاسی و هێز، هوونه‌ری، که‌له‌پوور و نه‌ریت، داهێنان، زمان و ئه‌ده‌ب و ... هتد. ژیان گۆڕه‌پانێکه بۆ سه‌پاندن یان سه‌لماندنی بوونی خۆت. ئه‌گه‌ر بێتوو ئه‌م جاره کورد نه‌توانێ بوونی خۆی بسه‌لمێنێ یان بسه‌پێنێ، ئه‌وجار چارمان چ ده‌بێ؟

تب ملی

تب ملی نه فقط در استادیومهای ورزشی در احواز (خوزستان ایران) و آذربایجان بلکه در دنیای مجازی هم بالا رفته است. با مشاهده فیلم و کامنت و نوشته‌‌های کوتاه و بلند در دنیای مجازی، داشتم به این فکر میکردم، اگر مسئولین و دولتمردان نخواهند در یافتن راه حل مسائل ملی به شیوه‌ی اساسی و دمکراتیک اقدامی انجام دهند! اگر مخالفین جمهوری اسلامی هم توانایی و اشتیاق وارد شدن به این مباحث را نداشته باشند، چاره‌ای به جز راه حل توسط توده مردم خواهد ماند؟

ڕوانگه‌: شه‌ڕه‌ قسه‌ی نێوان ڕێبه‌رانی کۆماری ئێسلامی؛ نواندنی جیاوازی یان شه‌ڕی راسته‌قینه‌ی ده‌سه‌ڵات؟

حه‌سه‌ن ڕۆحانی ئه‌و پرسیاره‌ی هێناوه‌ته‌ ئاراوه‌ که‌ ئه‌م جۆره‌ دژایه‌تییه‌ نواندنه‌ له‌ نێوان بیرو بۆچوونی ئه‌و دوو ده‌سه‌ڵاتداره‌ی ئێران ڕه‌نگدانه‌وه‌ی شه‌ڕێکی ڕاسته‌قینه‌ی ده‌سه‌ڵاته‌ یان نا؟

ئه‌ڵبه‌ت پێشتریش و به‌ تایبه‌ت له‌ خۆلی دووهه‌می سه‌رۆک کۆماری ئه‌حمه‌دی نژاد، ئاڵۆزی نێوان ڕێبه‌ر و سه‌رۆک کۆمار بینرابو‌ و بووه‌ هۆی له‌ په‌راوێزخستنی سه‌رۆک کۆمار له‌ ئه‌و کاته‌دا به‌ڵام ئێستا ئه‌م جیاوازییانه‌ که‌ له‌ بواره‌ جۆراوجۆره‌کانی هاوکێشه‌ سیاسیه‌کاندا خۆی ده‌نوێنێت، ئه‌و گومانه‌ی سازکردووه‌ که‌ ئه‌مه‌ شه‌ڕێکه‌ که‌ ڕووحانی له‌ جیاتی ڕه‌فسه‌نجانی له‌ گه‌ڵ ڕێبه‌رایه‌تی ده‌یکات.

داخوا چه‌ند فره‌ جه‌مسه‌ری ده‌سه‌ڵات له‌ ئێران ڕاسته‌ و به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵکی لێده‌که‌وێته‌وه‌؟ ئه‌م ڕه‌وشه‌ی ئێستا چه‌ند پێوه‌ندی به‌ ڕه‌وشی سڵامه‌تی ڕێبه‌ری ئێڕان هه‌یه‌ و چه‌ند کاریگه‌ری له‌ سه‌ر شێوه‌ی هه‌ڵبژاردنی داهاتوو ده‌کات؟

له‌ به‌رنامه‌ی "ڕوانگه‌" ئه‌م حه‌وتووه‌دا، ئه‌م پرسیاره‌مان له‌ گه‌ڵ به‌ڕێزان هێمن سه‌یدی، لێکۆڵه‌ری سیاسی دانیشتووی به‌ریتانیا و کاوه‌ ئاهه‌نگه‌ری، لێکۆڵه‌ری دانیشتووی بلژیک تاوتۆ کردووه‌.

http://www.dengiamerika.com/a/iran/3326013.html?nocache=1

داگیرکه‌ر!

خۆرهه‌ڵاتی کوردستان، پێکهاته‌ی سیاسی و قه‌یرانی ره‌وایی

قه‌یرانی ره‌وایی بابه‌تێکی گرینگه که ده‌توانێ کیان و ژیانی رێکخراو، ده‌وڵه‌ت، حیزب و نیهادێک تووشی چالشی جیددی بکات. کاتێک له ره‌هه‌ندی قه‌یرانی ره‌واییه‌وه ده‌ڕوانینه حه‌یات و سازوکاری رێکخراوێک، رووی باسه‌کان؛ رابردوو و ئێستاکه‌ی ئه‌و رێکخراوه‌یه ده‌گرنه‌وه و کۆمه‌لێک به‌ها و پێوه‌ر ده‌که‌ونه ناوه‌ندی ئه‌م باسه. سه‌باره‌ت به ژیانی سیاسی کۆمه‌ڵگای خۆرهه‌ڵاتی کوردستان کۆمه‌لێک باس و بابه‌ت له ئارادان که یه‌کێک له‌وان ده‌توانێ باسی گرنگی قه‌یرانی ره‌وایی بێ. سه‌رچاوه و پێناسه‌کانی ره‌وایی چین؟ ره‌وایی رێکخراو یان حیزبێک چۆن ده‌سته‌به‌ر ده‌بێ و چۆن تووشی نه‌مان یان چالش(challenge) ده‌بێ؟ چۆن ده‌کرێ بزانین که نیهاد، رێکخراو یان حیزبێک تووشی قه‌یران بووه؟ ئه‌گه‌ر قه‌یرانی ره‌وایی ئاماژه‌‌یه‌که به دابه‌زینی متمانه و باوه‌ڕ (confidence) به کارکردگه‌لی ئیداری، نیهادی و رێبه‌ری(Friedrichs, David 1980) له ناو حیزبێک، رێکخراوێک یان ده‌وڵه‌تێکدا، دوای/ له کاتی پێکهاتنی ئه‌م چه‌شنه قه‌یرانه چ روو ئه‌دات و بوونی ئه‌و نیهاده به‌ره‌و کوێ ده‌بات؟ حیزبه‌کانی خۆرهه‌ڵاتی کوردستان به‌رده‌وام له لایه‌ن بژارده و کۆمه‌ڵانی خه‌ڵک ده‌که‌ونه به‌ر ره‌خنه! هۆکاری ئه‌م ناڕه‌زایه‌تییانه چین؟ له‌م پێوه‌ندییه‌دا پرسیار زۆرن، بۆیه پێموایه جێێ خۆیه‌تی به له‌به‌ر چاوگرتنی دۆخی هه‌نووکه‌ی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست به گشتی و ئێران به تایبه‌تی ئه‌م باسه وه‌ک بابه‌تێکی گرنگ بۆ حیزبه‌کانی خۆرهه‌ڵاتی کوردستانی چاو لێ بکه‌‌ین. بۆ تاوتوێکردنی ئه‌م بابه‌ته و دیتنه‌وه‌ی وڵامی هه‌ندێک له‌م پرسیارانه، ده‌توانین روو له ره‌وایی و قه‌یرانی ره‌وایی بکه‌ین.

ره‌وایی (legitimacy)

ره‌وایی ریوایه‌تێکه له بوونی پێوه‌ر، یاسا و رێسا،نرخ و رێچکه‌یه‌کی رێکخه‌رو به‌رێوه‌به‌ر له گوزه‌ری زه‌ماندا بۆ کۆی ئه‌ندامانی گرووپ، حیزب، رێکخراوه‌ و ده‌وڵه‌تێک. بۆ وێنه کاتێک باب یان دایکێک ده‌توانێ له کوڕ یان کچه‌که‌ی سه‌باره‌ت به بابه‌تێک بپرسێته‌وه یان لێپرسینه‌وه‌ی لێ بکات، ئه‌وه پێمان ده‌ڵێ که ئه‌م باب یان دایکه خاوه‌ن جێگه‌ و پێگه‌ و ده‌سته‌ڵاتێکی تایبه‌تی و پێناسه‌کرا و جێی په‌سندن، هه‌ر بۆیه‌ش ده‌توانن و بۆیان هه‌یه که ئه‌م لێپرسینه‌وه‌یه بکه‌ن. ره‌وایی و مه‌شروع‌بوون پێوه‌ندییه‌کی راسته‌وخۆ و پێکه‌وه لکێندراویان هه‌یه. که‌س یان رێکخراوێک ره‌وایی به ده‌ست دێنێ یان ده‌توانێ ئیده‌عای ره‌وایی بکات که بتوانێ ره‌وابوونی خۆی بسه‌لمێنێ. به زمانێکی دیکه که‌سێک که مه‌شروعیه‌تی نیه ناتوانێ چاوه‌ڕوان یان بانگه‌شه بۆ مه‌شروع بوونی خۆی بکات. کریستیه‌ن ر. سمیت (Christian Reus Smith) له وتارێکی خۆی له ژێر ناوی '' قه‌یرانی نێونه‌ته‌وه‌یی ره‌وایی'' ده‌نووسێ که ره‌وایی چلۆنایه‌تیه‌که (quality) که ئاماژه به شوناس، به‌رژه‌وه‌ندی و کرده‌کانی ئه‌کته‌ر (که‌سێک) یان پێوه‌ر، یاسا و پڕێنسیپه‌کانی رێکخراوێک ده‌کات. کریستیه‌ن سمیت له درێژه‌دا ده‌نووسێ که ره‌وایی وه‌ک دیارده‌یه‌کی کۆمه‌ڵایه‌تی، ریشه‌ی له مانا و نرخه‌کانی نێوان زه‌ینه‌کان و له رێگای پێوه‌ندی کۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه بنیات ده‌نرێ (International Crises of Legitimacy,2007)

له باری مێژووییه‌وه زێڵدیچ مۆریس(Zelditch Jr., Morris September 2001) باس له‌وه ده‌کات که بۆ یه‌که‌م جار مێژووناسی یۆنانی تۆکوودیدێس (Thucydide ) باسی تیۆری ره‌وایی کردوه. ئه‌ره‌ستوو (Aristotle) فیلسووفی یۆنانی بوونی ره‌وایی ده‌گه‌رێنێته‌وه بۆ ده‌سته‌ڵاتی یاسا، ره‌زامه‌ندی خۆویستانه و به‌رژه‌وه‌ندی گشتی(Zelditch Jr., Morris September 2001). به‌و مانایه له رێکخراو یان نیهادێکدا که یاسا په‌یڕه‌و ناکڕی و سێبه‌ری یاسا هه‌موو ئه‌ندامانی وه‌ک یه‌ک ناگرێته‌وه، ئه‌ندامبوون له‌و رێکخراوه‌یه‌شدا به ره‌زامه‌ندی نیه و کۆی پێکهاته و ده‌ستووراتی ئه‌م رێکخراوه‌یه له‌گه‌ڵ به‌رژه‌وه‌ندی کۆی ئه‌ندامان هاوته‌ریب و رێک نیه، له‌م حاڵه‌ته‌دا ده‌توانرێ ره‌وایی-ی ئه‌و نیهاد یان رێکخراوه‌یه‌ به‌ره‌ورووی پرسیار بکرێته‌وه. ژان ژاک رۆسۆ (Jean-Jacques Rousseau) ره‌وایی-ی ده‌وڵه‌ت ده‌گه‌ڕێنێته‌وه بۆ ویستی گشتی( general will) ئه‌ندامان (هه‌مان سه‌رچاوه). به زمانێکی دیکه کاتێک کۆ یان زۆرینه‌ی ئه‌ندامان بڕیار یان به‌رنامه‌یه‌کی سه‌رۆکی رێکخراو یان ده‌وڵه‌ته‌که‌یان لا په‌سند نیه و به پێچه‌وانه‌ی ویستی خۆیانی ده‌زانن، ده‌توانین له نه‌مانی ره‌وایی بۆ ئه‌و رێکخراو یان ده‌وڵه‌ته قسه بکه‌ین. دیاره له‌وه‌ها حاڵه‌تێکدا بۆ ئاگاداری له ویستی گشتی، له راپرسی گشتی(Referendum) وه‌ک مکانیزمێک که‌ڵک وه‌رده‌گیردرێ. ماکس وێبێر (Max Weber) کۆمه‌ڵناسی ئاڵمانی ره‌وایی-ی رژیمی سیاسی ده‌گه‌رێنێته‌وه متمانه و باوه‌ڕی خه‌ڵک به‌و سیسته‌مه‌ و له درێژه‌دا ئاماژه به سێ جۆر سه‌رچاوه‌ی ره‌وایی ده‌کات: یه‌که‌م، نه‌ریتی (traditional ) که ده‌گه‌رێته‌وه سه‌ر داب و نه‌ریتی له‌مێژینه له ناو کۆ‌-یه‌کدا. دووهه‌م، عه‌قه‌ڵانی- قانوونی (rational-legal) که ده‌رکه‌وتی یاسا و یاسامه‌ندییه. سێهه‌م،کاریزمایی (charismatic )که ده‌گه‌رێته‌وه باوه‌ڕمه‌ندی به رێبه‌ر. (زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، لوئیس کوزێر). مارک سی شومان (Mark. C. Suchman) یه‌کێک له‌و بیرمه‌ندانه‌یه که موتاڵایه‌کی وردتری سه‌باره‌ت به مه‌شروعیه‌ت کردوه و له‌م باره‌یه‌وه ده‌لێ: ره‌وایی تێگه‌شتن و فه‌رزێکی گشتیه له کرده‌وه‌کانی یه‌که‌یه‌ک (entity ) که باش و جێێ په‌سند بێ و له‌گه‌ڵ پێوه‌ر، به‌ها و نرخ، باوه‌ڕ و پێناسه‌کانی سیسته‌مێکی دامه‌زراوی گشتی/کۆمه‌ڵی‌ی، هاوته‌ریب بن. شومان له درێژه‌دا ئاماژه به چه‌ند جۆر ره‌وایی ده‌کات که بریتین له:

- ره‌وایی-ی کرده‌یی (Pragmatic legitimacy) که ده‌گه‌رێته‌وه سه‌ر به‌رژه‌وه‌ندی رێکخراو له حه‌وزه‌ی خۆیدا.

- ره‌وایی-ی ئه‌خلاقی (Moral legitimacy) له کاتێکدا که رێکخراوێک، یاسا و رێساکان له رێگای هۆکاری غه‌یره‌‌ ئه‌خلاقییه‌وه ده‌خاته ژێر پێ یان ده‌یانشکێنێ، تووشی قه‌یرانی ره‌وایی-ی ئه‌خلاقی ده‌بێ.

- ره‌وایی ناسیاری (Cognitive legitimacy) کاتێک پێک دێ که رێکخراوێک بۆ وه‌دیهێنانی ئه‌و مه‌به‌ست و ئامانجانه‌ی که خه‌ڵک پێیان درووست و په‌سنده، هه‌وڵ بدات.

قه‌یرانی ره‌وایی (legitimation crisis)

هه‌رکات مکانیزمێک به شێوه‌ی رێک و پێک کارنه‌کات و جۆرێک له شێواوی و تێکه‌ڵبوون و هاتنه‌ده‌ر له حاڵه‌تی سروشتی و ئاسایی بێته پێش، ده‌توانین بلێین قه‌یران هاتۆته ئاراوه.

وه‌ک قه‌یرانی ره‌وایی ، ئه‌م ده‌سته واژه‌یه بۆ یه‌که‌م جار له مێژووی سیاسی هاوچه‌رخ له لایه‌ن فیلسووف و کۆمه‌ڵناسی به ناوبانگی ئاڵمانی یۆرگن هابر ماس (Jürgen Habermas) له ساڵی 1973ی زایینی هاته ئاراوه‌. هابر ماس له باسه‌که‌ی خۆیدا وێڕای ته‌ئکیدێکی به‌ربڵاوتر له سه‌ر ئه‌م چه‌مکه، ده‌لێ له ئه‌گه‌ری بوونی قه‌یرانی ره‌وایی بۆ نیهاد یان رێکخراوێک، ئیتر توانایی ئیداری بۆ مانه‌وه و راگرتنێکی شوێندانه‌ر له گه‌یشتن به مه‌به‌ست وئامانجه‌کاندا نامێنێ. هابێر ماس له کتێبی قه‌یرانی ره‌وایی (1975)دا ئاماژه به‌وه ده‌کات که:'' قه‌یرانی ره‌وایی ، قه‌یرانێکی شوناسی (identity crisis)یه که به‌رهه‌می له‌ده‌ستدانی باوه‌ڕ و متمانه به سازوکار و ده‌زگای ئیداری‌یه، رووده‌دات، ئه‌مه له حاڵێکدایه که کۆمه‌لێک که‌س هێشتا له باری یاساییه‌وه ده‌سته‌ڵات به ده‌ست ده‌مێننه‌وه.له قه‌یرانی ره‌وایی‌دا، پێکهاته‌ی ده‌سته‌ڵاتدارێتی/رێبه‌ری (governing structures) ناتوانێ نیشان بدات که ده‌توانێ کارکردگه‌لی عه‌مه‌لی و کرده‌یی ( practical functions) خۆی به‌رێوه ببات که له‌سه‌ر ئه‌و ئه‌ساسه‌ش دامه‌زراوه. ''

له کاری سیاسی و ده‌سته‌ڵاتدا که په‌یوه‌سته به هێز و ره‌وایی ، له هه‌موو جۆره پێکهاته‌یه‌کی سیاسیدا، چ نه‌ریتی چ ئه‌مرۆیی و دێموکراتیک، داکشان و دابه‌زین دێته ئاراوه. هه‌رچی ئاستی ره‌وایی دابه‌زێ، ده‌سته‌ڵاتیش ده‌که‌وێته ژێر پرسیار و مه‌ترسی‌یه‌وه. واته دسته‌ڵات و ده‌سته‌ڵاتداران ده‌که‌ونه قۆناغی قه‌یرانی ره‌وایییه‌وه. ژان ژاک رۆسۆ ده‌لێ ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر هێز ببێته ماف، و فه‌رمان‌بردن ببێته ئه‌رک، هێشتا ئیمکانی دووچار بوون به قه‌یران و دابه‌زینی ره‌وایی هه‌یه. '' زواری'' پێی وایه که له نێوچوون (استهلاک) هه‌م هۆکاری زاتی هه‌یه هه‌م ده‌ره‌کی و نێوخۆیی. بۆیه دوای ماوه‌یه‌ک ده‌سته‌ڵات هێدی هێدی له رێژه‌ و راده‌ی که‌م ده‌بێته‌وه مه‌گه‌ر ئه‌وه‌یکه گۆڕان پێک بێ. له درێژه‌دا '' زواری'' ده‌لێ: خاوه‌نڕایانی مودیریه‌تی ستراتیژیک له سه‌ر ئه‌م باوه‌ڕه‌ن که هه‌ر سیسته‌مێک بۆ مانه‌وه‌ی خۆی پێویستی به گۆڕانه.... بۆیه ده‌بێ گۆڕان له ئاستی ئه‌ندامانی هه‌ر سیسته‌مێکدا بۆ مانه‌وه و به‌هێزبوون ئه‌نجام بدرێ (زواری،1383). به‌و پێیه‌ نوێبوونه‌وه‌ و پێکهێنانی گۆڕان ده‌توانێ رێکارێک بێ بۆ پێشگیری له تووش بوون به قه‌یرانی ره‌وایی . له‌وانه‌یه ئه‌وه‌ش بگه‌رێته‌وه سه‌ر نوێ‌بوونه‌وه له هێز و وزه‌ی به‌رێوه‌بردنی ئه‌رک و کار، به‌ڕۆژکردنه‌وه‌ی چاوه‌‌ڕوانی ئه‌ندامان وه‌ک شێوازێک بۆ راگرتنی زیندوویی سیاسی، به‌شداریدانی ئه‌ندامانی دیکه و ... هتد.

نه‌فیسه‌ جه‌لالی (pajooh.com ) پێی وایه که قه‌یرانی ره‌وایی له نیزامێکی سیاسیدا کاتێک دێته پێش که کاربه‌ده‌ستان نه‌توانن خه‌ڵکی خۆیان رازی رابگرن و بنه‌مای فکری و فه‌لسه‌فی ده‌سته‌ڵات بکه‌وێته ژێر پرسیاره‌وه. ناوبراو له درێژه‌دا ئاماژه به چه‌ند سه‌رچاوه‌ی پێکهاتنی قه‌یرانی ره‌وایی ده‌کات که بریتین له:

یه‌که‌م، له‌به‌ر چاونه‌گرتنی یاسای بنچینه‌یی

دووهه‌م، پێشگیری و به‌رگری له به‌شدارێتی سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تی

سێهه‌م، لاوازی کاربه‌ده‌ستان له به ئه‌نجام‌گه‌یاندنی واده و به‌لێنی و به‌رنامه‌کانیان

چواره‌م، چوونه‌ سه‌رێی چاوه‌ڕوانی خه‌ڵک له ده‌سته‌ڵاتداران و نه‌بوونی هاوسه‌نگی له نێوان چاوه‌روانی خه‌ڵک و توانایی ده‌سته‌ڵاتداران

پێنجه‌م، هاتنه‌ ئارای که‌لێن و جیاوازی له نێوان حکوومه‌تی ئێستاکه‌و و حکوومه‌تی دڵخوازی خه‌ڵک

شه‌شه‌م، دخاله‌ت‌نه‌دان و نه‌هی له وه‌رگرتنی رووناکبیران و بژراده‌کانی کۆمه‌ڵگا

له دوو بۆچوونی سه‌ره‌وه بۆمان ده‌رده‌که‌وێ که یه‌کێک له هۆکاره‌کانی دووچار بوون به قه‌یرانی ره‌وایی ده‌توانێ نه‌مان یان نه‌بوونی به‌شداریکردن (Participation) بێ. عه‌لی قادری له وتارێکدا له ژێر ناوی '' مکانیسم های کنترل بحران مشارکت و ره‌وایی در نظام های دموکراتیک''دا ده‌نووسێ: که‌مبوونه‌وه‌ی به‌شداری(مشارکت) ده‌توانێ ئه‌م ئاکامگه‌له‌ی لێ بکه‌وێته‌وه:
  یه‌که‌م؛ نه‌بوون یان که‌م بوونی به‌شداری خه‌ڵک ده‌توانێ ببێته هۆی ئه‌وه که ده‌سته‌ڵات له کۆمه‌ڵگادا ئاڵ و گۆڕی پێ نه‌کری و ده‌سته‌ڵات و سیاسه‌ت له چنگ هه‌ندێک که‌سدا تاپۆ بکرێ و ئه‌وه‌ش ببێته هۆی که‌مبوونه‌وه‌ی ئازادی شارۆمه‌ندان. له ئاکامیشدا تاپۆی ده‌سته‌ڵات ببێته هۆی داخراوی سیاسی. دووهه‌م؛ نه‌بوونی به‌شداری سیاسی ده‌بێته هۆی به‌شداری نه‌کردنی بژارده‌‌‌ی سیاسی نێو کۆمه‌ڵگا ئه‌مه‌ش ده‌گات به داخراوی سیاسی. له درێژه‌دا '' قادری '' باس له‌وه ده‌کات که که‌مبوونه‌وه‌ی به‌شداری سیاسی ده‌بێته هۆی پێشهاتنی قه‌یرانی ره‌وایی و قه‌یرانی ره‌واییش ده‌بێته هۆی دابه‌زینی ره‌وایی و پێگه‌ی ئه‌و نیزامه له ئاستی نێوده‌وڵه‌تیدا (عه‌لی قادری،1392).

ئه‌گه‌رچی هه‌ڵبژاردن دێموکراتیکترین و ناسراوترین رێکاره بۆ زیاترکردنی ئاستی به‌شداریدانی سیاسی و تێپه‌ڕکردنی قه‌یرانی ره‌وایی . به‌ڵام له نیزامی حیزبی/ ده‌وڵه‌تی داخراودا، هه‌ڵبژاردن یان به‌رێوه‌ناچێ یان به ته‌ما و ئیشتیای ئه‌وانه‌ی ده‌سته‌ڵاتیان تاپۆ کردووه به‌رێوه‌ ده‌چێ ئه‌مه‌ش بۆخۆی ده‌بێته هۆی قووڵتر و به‌رێنتربوونه‌وه‌ی قه‌یران.

خۆرهه‌ڵاتی کوردستان و حیزبه‌کانی گۆڕه‌پانی سیاسی

ئه‌گه‌ر چاوێک به حیزبه‌کانی رۆژهه‌ڵاتی کوردستاندا بخشێنین، ده‌بینین که ئه‌م حیزبانه‌ش به هۆی ئه‌وه که هه‌م پشت به‌ستوو به جه‌ماوه‌رن و هه‌م خاوه‌ن به‌رنامه و به‌ڵێنی و بڕیاراتی سیاسین، ده‌کرێ له ره‌هه‌ندی ره‌واییه‌وه تاوتوێ بکرێن و چه‌ند و چۆنی دۆخی هه‌نووکه‌یان له‌گه‌ڵ '' قه‌یران'' به‌راورد بکرێت. بۆ ئه‌م به‌شه ده‌توانین حیزبه‌کانی خۆرهه‌ڵات له‌ رووی:

- رێباز و جیهانبینی سیاسی

- به‌رنامه‌ و به‌لێنی

- دێموکراسی نێوخۆیی و به‌شداریدان

- پێوه‌ندی نێوان خه‌ڵک و حیزبه‌کان و ... هتد، به‌راورد بکه‌ین.

له قه‌یرانی ره‌وایی له ئاستی گوتار و رێبازدا، بنه‌ما سیاسی و مێژووییه‌کان بێ به‌ها ده‌بن، پێوه‌ر و پڕێنسیپه‌کان بایه‌خیان نامێنێ. به‌رپرسانی سیاسی زیاتر وه‌ک ئارشیڤ چاو له رێباز و پێشینه‌ی سیاسیان ده‌که‌ن و ده‌که‌ونه پاساو هێنانه‌وه بۆ هه‌نووکه‌ و داهاتووی خۆیان. له ئه‌گه‌ری نێوان گرتن و دوورکه‌وتنه‌وه له رێباز و جیهان‌بینی سیاسی پێشوو له لایه‌ک و نه‌بوونی گوتار و جیهان‌بینی جێگره‌وه، ئیمکانی تووش بوون به قه‌یرانی ره‌وایی له ئاستی رێباز و جیهان‌بینی سیاسیدا زۆره. ئه‌گه‌ر ئاڵ و گۆڕی رێچکه و گوتاری سیاسی به وردبینی و پلانێکی تۆکمه‌وه نه‌کرێ و به‌شی په‌روه‌رده‌ بۆ جێگیرکردنی بیچمی فکری- سیاسی گوتاری نوێ له ناو/بۆ ئه‌ندامان ستراتیژیک چاو له‌م تێپه‌ڕبوون و جێگۆڕکێیه نه‌کات،ئیمکانی تووش بوون به قه‌یرانی ره‌وایی له ئاستی رێباز و جیهانبینی سیاسیدا هه‌یه.

هه‌ر ده‌وڵه‌ت، حیزب یان رێکخراوێک له سه‌ر ئه‌ساس و بنه‌مای به‌رنامه و بانگه‌شه‌یه‌ک بوونی خۆیان راده‌گه‌یه‌نن و له‌م سۆنگه‌یه‌‌شه‌وه کار بۆ مانه‌وه‌ی خۆیان ده‌که‌ن. ئه‌گه‌ر به‌رنامه‌ی داڕێژراو و ئه‌و به‌لێنی‌یانه‌ی که به خه‌ڵکیان داوه جێ به جێ نه‌کرێن، متمانه و باوه‌ڕی خه‌ڵک به‌و ده‌وڵه‌ت، حیزب یان رێکخراو دێته خوار و ‌ئه‌وه ده‌توانێ رێگه‌ خۆشکه‌ر بێ بۆ تووشبوون به قه‌یرانی ره‌وایی و به‌رپرسایه‌تی به‌رپرسان ده‌که‌وێته ژێر پرسیاره‌وه. به پێچه‌وانه‌ی ده‌وڵه‌ت یان حیزب و رێکخراوێکی سێکتاریستی (فرقه‌) و عه‌قیده‌تی که پێوانه بۆ چۆنێتی کار و قه‌زاوه‌ت له‌سه‌ر کارنامه‌ی ئه‌و گرووپه، باوه‌ڕ و ئاڕمانی ئیدئۆلۆژیکی خۆیانه، له رێکخراوێکی دێموکراتیکدا، خه‌ڵک و به‌شداریدانی سیاسی رۆڵێکی گرینگ ده‌بینێ بۆ هه‌رچی پته‌وتربوونی پێگه‌‌ی به‌رپرسانی حکومی و حیزبی. له ده‌وڵه‌ت یان رێکخراوێکدا که دێموکراسی نێوخۆیی به‌ره‌و لاوازبوون یان نه‌مان ده‌ڕوات، ناکڕی و ناتوانرێ به‌شداریدانی سیاسی به شێوه‌یه‌کی سالم و ته‌ندرووست به‌رێوه‌ بچێ. له‌م حاڵه‌ته‌دا به هۆی مه‌جال و بایه‌خ نه‌دان یان تاپۆی ده‌سته‌ڵات له چنگ تاقمێکدا، رۆژ به رۆژ سیسته‌مه‌که زیاتر به‌ره‌و داخراوی سیاسی ده‌ڕوات و بژارده و شاره‌زایانیش له وه‌گه‌ڕخستنی توانای خۆیان بێبه‌شتر ده‌بن. وه‌کی '' نه‌فیسه‌ جه‌لالی''ش باس ده‌کات؛ دخاله‌ت‌نه‌دان و نه‌هی له و وه‌رگرتنی رووناکبیران و بژراده‌کانی کۆمه‌ڵگا ده‌توانێ سیسته‌می سیاسی تووشی قه‌یرانی ره‌وایی بکات.خاڵێکی‌تر که ده‌توانین وه‌ک ئه‌گه‌رێک بۆ تووش بوونی حیزبه‌کان به قه‌یرانی ره‌وایی باس بکه‌ین، ده‌گه‌رێته‌وه سه‌ر پێوه‌ندی '' نێوان'' خه‌ڵک و حیزبه‌کان. به هۆی ئه‌وه که حیزبه‌کانی خۆرهه‌ڵات به ئازادی و به شێوه‌یه‌کی یاسای له نێو خه‌ڵکی خۆیاندا نین، پێوه‌ندی و موعادله‌ی خه‌ڵک و حیزبه‌کانیش ده‌که‌وێته ژێر سێبه‌ری ئه‌م '' نێوان''ه و له‌به‌ر ئه‌وه‌یکه ماوه‌یه‌کی زۆره ئه‌م نێوان و دابڕانه تووشی حیزبه‌کان بووه، به پێچه‌وانه‌ی وڵاتانی ئازاد و خاوه‌ن سیسته‌می حیزبی، به هۆی نه‌بوونی مه‌جال و ده‌رفه‌ت بۆ خه‌ڵک بۆ هه‌ڵبژاردن و قه‌زاوه‌ت له رێگای سندووقی ده‌نگدانه‌وه، قه‌یران له ئاستی ره‌وایی-ی په‌یام و به‌رنامه‌ی سیاسی ئه‌و حیزبانه دێته ئاراوه. حیزبه‌کانی کوردستانی خۆرهه‌ڵات، نه‌یانتوانیوه رێبه‌ری سیاسی- ئیداری خه‌ڵکی خۆیان له ماوه‌ی ٣٥ ساڵی رابردوودا به‌ ده‌ست بگرن. ئه‌وانه‌ی له دوای شۆڕشی ١٩٧٩ی زایینی له ئێران له دایک بوون، لانیکه‌م سێ نه‌وه له خۆ ده‌گرێ که به دوای شۆڕش له دایک بوون. ئه‌م توێژه ئێستاکه زیاتری رێژه‌ی حه‌شیمه‌تی کورد له ئێراندا واته نزیک به ٧٠ له سه‌دی هه‌موو دانیشتوانی کوردی خۆرهه‌ڵات پێک دێنن که ژێر ٤٠ ساڵ ته‌مه‌ن و خاوه‌ن خوێندنی دواناوه‌ندی و زانکۆن. رێژه‌ی دانیشتوانی شاره‌کانی کوردستان له چاو گونده‌کان بۆته ٧٠ به ٣٠ له سه‌د که چی دوای شۆڕشی گه‌ڵانی ئێران ئه‌م رێژه‌یه رێک به پێچه‌وانه بوو. ژیانی کۆمه‌ڵانی خه‌ڵک له ژیانێکی کشت وکاڵ و مه‌ڕ و ماڵداری به‌ره‌وه نیوچه پێشه‌یی- پیله‌وه‌ری چووه. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش رێژه‌یه‌کی زۆر بێکاری دایمی و وه‌رزی له کوردستان هه‌ن. کێشه‌‌ی کۆمه‌ڵایه‌تی وه‌ک ئێعتیاد به ماده سڕکه‌ره‌کان، بێکاری، ته‌ڵاق، تووندووتیژی، په‌رێشانی ره‌وانی و ... هتد وێڕای ده‌ست‌تێوه‌ردان و دخاله‌ت و په‌یدابوونی هه‌ندێک ره‌هه‌ندی ئیدئۆلۆژیکی‌تر چه‌ند و چۆنی حه‌شیمه‌تی کوردی خۆرهه‌ڵاتی له رووی سیاسی و کۆمه‌ڵناسی سیاسیه‌وه ئالۆزتر کردوه.

ئه‌وه‌یکه به روونی ده‌توانین لێره‌دا ئاماژه‌ی پێ بکه‌ین، بوونی نێوان و قه‌ڵه‌شتێکی روانگه- هزری له نێوان زۆرینه‌ی حه‌شیمه‌تی کورد له ئێران و حیزبه‌کانی خۆرهه‌ڵاته که به گرینگترین و هه‌ستیارترین فاکتۆڕی تووش بوون به قه‌یرانی ره‌وایی ده‌زانم. زۆر جار رێبه‌ریی حیزبێک که تووشی قه‌یرانی ره‌وایی ده‌بێ بۆ خۆ ده‌رباز کردن له قه‌یران وه‌ک که‌ڵکی کاتی(مسكن) مه‌حوی تاک و سه‌لیقه‌ی تاک و کاریزماگه‌رایی ده‌بێ. په‌نا بردن بۆ تاک و کاریزما به جێێ به‌رنامه و پێکهاته، نیشانێکه له بوونی قه‌یران. له‌م حاڵه‌ته‌دا ئاسۆ و هێماکانی رێکخراو ون ده‌بن و قۆناغی قه‌یران خه‌ستتر ده‌بێته‌وه. له‌م قۆناغه‌دا ئه‌گه‌ر مودیریه‌تی قۆناغی قه‌یران پێک نه‌یه‌، ئالۆزی و شپرزه‌یی ته‌شکیلاتی- سیاسی، تان و پۆی ئه‌و رێکخراوه به‌ره‌و ئاقارێکی نادیار ده‌بات.

له ئاکامدا ده‌توانم بلێم که حیزب و رێکخراوه غه‌یره ئیدئۆلۆژیکه‌کانی خۆرهه‌ڵاتی کوردستان له حاڵی حازردا، زیاتر ده‌توانن پشت‌به‌ستوو به رێچکه‌ی مێژووی خۆیان بن، ئه‌مه‌ش ئه‌گه‌ر نوێ نه‌کرێته‌وه و له ئاستی مێتۆدی خه‌بات و ناوه‌ڕۆکی په‌یام و گوتاری سیاسی، چاکسازی و ریفۆرمی تێدا پێک نه‌یه‌ت ناتوانن وڵامده‌ری پێداویستی و نیازی نه‌وه‌ی ئه‌مرۆکه‌ی خۆرهه‌ڵاتی کوردستان بن. به هۆی ساردبوونه‌وه‌ی کوره‌ی خه‌بات به شێوه‌ی پێشوو و ده‌ست پێنه‌کردنی خه‌باتێکی چه‌ندره‌هه‌ندی وه‌ک زه‌رووره‌تی ئه‌مڕۆکه، کز و لاوازبوونی رۆژ له دوای رۆژ و له ئاکامیشدا ئاوابوونی خه‌وکان ده‌بێته کۆتایی ژیانی سیاسی ئه‌م حیزبانه. بۆیه به باوه‌ڕی من له هه‌موو روویه‌که‌وه حیزبه‌کانی خۆرهه‌ڵاتی کوردستان و خه‌بات له خۆرهه‌ڵاتی کوردستان به گشتی، پێویستی به راسانێکی نوێیه.

کاوه ئاهه‌نگه‌ری

ئاپریلی ٢٠١٦

------

سه‌رچاوه‌کان:

1-

Zelditch Jr., Morris (September 2001). Jost, John; Major, Brenda, eds. The Psychology of Legitimacy: Emerging Perspectives on Ideology, Justice, and Intergroup Relations. Cambridge University Press. pp. 33–53.

2- 

Reus-Smit, Christian (2007). "International Crises of Legitimacy".International Politics 44: 157–174. doi:10.1057/palgrave.ip.8800182. Retrieved8 November 2014.

3- 

 Friedrichs, David (1980). "The Legitimacy Crisis in the United States: A Conceptual Analysis". Social Problems 27 (5): 540–555

4- نفیسه جلالی، بحران مشروعیت، http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=21148

5- زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، لیوئیس کوزر، ترجمه محسن ثلاثی، صص 310-311

6- علی قادری، http://dailyafghanistan.com/opinion_detail.php?post_id=128125

7- زواری، هابر ماس و بحران مشروعیت، باشگاه اندیشه، 1383، http://www.bashgah.net/fa/content/show/5033